จับตาประชุมสมัชชาสุขภาพโลก WHA78 จุดเปลี่ยนประวัติศาสตร์สู่การเตรียมพร้อมรับโรคระบาด-เร่งสร้างความเท่าเทียมทางสุขภาพทั่วโลก ผ่านข้อตกลงโรคระบาด กองทุนวัคซีน และการผลักดันแรงงานสาธารณสุข

 

ผู้นำด้านสุขภาพจากทั่วโลกจะรวมตัวกันที่นครเจนีวา ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ เพื่อร่วมการประชุมสมัชชาสุขภาพโลก (World Health Assembly หรือ WHA) ครั้งที่ 78 ระหว่างวันที่ 19 ถึง 27 พฤษภาคมนี้ ซึ่งถือเป็นเวทีสำคัญในการกำหนดทิศทางของ "ระบบสาธารณสุขโลก" ท่ามกลางภูมิทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งจากโรคอุบัติใหม่ โรคไม่ติดต่อ และความท้าทายด้านงบประมาณที่บีบรัดลงทุกที

 

หนึ่งในจุดเปลี่ยนสำคัญของการประชุมครั้งนี้คือ "ข้อตกลงโรคระบาด" (Pandemic Agreement) ที่ใช้เวลาจัดทำมานานกว่า 3 ปี ซึ่งคาดว่าจะได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการ โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างกรอบความร่วมมือระดับโลกภายใต้รัฐธรรมนูญขององค์การอนามัยโลก (WHO) ให้สามารถป้องกัน เตรียมความพร้อม และตอบสนองต่อโรคระบาดในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

 

ข้อตกลงฉบับนี้เน้นย้ำบทบาทของการสร้างภูมิคุ้มกันโรค (immunisation) ในการป้องกันโรคระบาด และรวมถึงการจัดตั้งระบบ Pathogen Access and Benefit-Sharing System (PABS) เพื่อให้ทุกประเทศเข้าถึงวัคซีน เครื่องมือวินิจฉัย และการรักษาได้อย่างรวดเร็วเมื่อเกิดสถานการณ์ฉุกเฉิน โดยมีเป้าหมายในการจัดสรรผลิตภัณฑ์สุขภาพอย่างน้อย 20% ให้แก่ประเทศรายได้น้อย ซึ่งในจำนวนนี้ 10% จะเป็นการบริจาค และส่วนที่เหลือจะจัดจำหน่ายในราคาที่เอื้อมถึง เพื่อหลีกเลี่ยงความเหลื่อมล้ำเหมือนที่เคยเกิดขึ้นในช่วงโควิด-19

 

ในขณะเดียวกัน โรคที่สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีนอย่าง หัด ไข้เหลือง และเยื่อหุ้มสมองอักเสบกำลังกลับมาแพร่ระบาดในหลายประเทศ โดยองค์การอนามัยโลกเปิดเผยว่าในปี 2024 เพียงปีเดียว ได้ตอบสนองต่อสถานการณ์ฉุกเฉินกว่า 51 ครั้งใน 89 ประเทศ สะท้อนให้เห็นถึงความเปราะบางของระบบสุขภาพ แม้จะมีนวัตกรรมด้านวัคซีนและการจัดส่ง แต่การฉีดวัคซีนตามปกติที่หยุดชะงัก และการสนับสนุนจากผู้บริจาคที่ลดลง กำลังทำให้เด็กหลายล้านคนตกอยู่ในความเสี่ยง

 

ตลอดสัปดาห์แห่งการประชุม WHA78 นี้ พันธมิตรด้านวัคซีนอย่าง Gavi, UNICEF, Gates Foundation และองค์กรอื่นๆ เตรียมจัดกิจกรรมหลายรายการเพื่อรณรงค์ความสำคัญของการป้องกันโรคระบาดผ่านวัคซีน รวมถึงเน้นย้ำบทบาทของกองทุนฉุกเฉิน เช่น Day Zero Financing Facility และ First Response Fund ที่ช่วยให้สามารถตอบสนองโรคระบาดตั้งแต่ระยะเริ่มต้นได้อย่างทันท่วงที พร้อมด้วยการสำรองวัคซีนสำคัญ เช่น อีโบลา ไข้เหลือง และเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

 

อีกหนึ่งประเด็นที่ได้รับความสนใจคือภาระของโรคไม่ติดต่อ (NCDs) ที่กำลังเพิ่มขึ้นทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศรายได้ปานกลางถึงต่ำ ข้อมูลล่าสุดชี้ว่า 8.3% ของภาระโรคไม่ติดต่อทั่วโลกมีสาเหตุมาจากเชื้อโรคติดเชื้อ และ 13% ของผู้ป่วยมะเร็งรายใหม่มีความเชื่อมโยงกับโรคติดเชื้อ เช่น มะเร็งปากมดลูกจาก HPV หรือมะเร็งตับจากไวรัสตับอักเสบบี

 

ดังนั้น การผนวกวัคซีนเข้าไว้ในกลยุทธ์ป้องกันโรคไม่ติดต่อจึงเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพ ช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพในระยะยาว โดยเฉพาะสำหรับประชากรกลุ่มเปราะบางในประเทศที่ระบบสุขภาพยังไม่ครอบคลุมทั่วถึง

 

นอกเหนือจากโรคแล้ว ความท้าทายด้านบุคลากรทางการแพทย์ก็ถูกหยิบยกขึ้นมาพิจารณาอย่างจริงจังในครั้งนี้เช่นกัน โดยคาดว่าโลกจะขาดแคลนบุคลากรด้านสุขภาพกว่า 11 ล้านคนภายในปี 2030 ร่างมติสำคัญที่ผลักดันโดยฟิลิปปินส์และโมร็อกโก เสนอให้มีการดำเนินการเร่งด่วนเพื่อเสริมสร้างแรงงานด้านสุขภาพและการดูแล (health and care workforce) ซึ่งรวมถึงการรับรองสิทธิแรงงาน การกำหนดค่าตอบแทนที่เป็นธรรมตามคุณวุฒิและหน้าที่ ตลอดจนการสนับสนุนด้านการฝึกอบรมและสวัสดิการ

 

โดยเฉพาะ "อาสาสมัครสุขภาพชุมชน" หรือ Community Health Workers (CHWs) ที่เป็นกำลังสำคัญในการเข้าถึงบริการสุขภาพในพื้นที่ห่างไกล ปัจจุบันกว่า 86% ของ CHWs ในแอฟริกายังเป็นอาสาสมัครที่ไม่ได้รับค่าตอบแทนอย่างเป็นธรรม ซึ่งการผลักดันให้ CHWs ได้รับการจ้างงาน การรับรอง และการบรรจุเข้าสู่ระบบสุขภาพแห่งชาติ ถือเป็นก้าวสำคัญในการสร้างระบบสุขภาพที่เท่าเทียมและยั่งยืน

 

สุดท้าย การประชุม WHA78 ยังให้ความสำคัญกับประเด็นการเงินเพื่อสุขภาพ โดยมีการเสนอร่างมติจากไนจีเรียให้ชุมชนระหว่างประเทศสนับสนุนการจัดสรรงบประมาณในประเทศสมาชิกมากขึ้น พร้อมส่งเสริมกลไกทางการเงินแบบใหม่อย่างต่อเนื่อง

 

Gavi หนึ่งในองค์กรหลักที่ขับเคลื่อนด้านวัคซีน ได้กำหนดจัดกิจกรรมร่วมกับรัฐบาลโกตดิวัวร์เพื่อรณรงค์ให้รัฐมนตรีสาธารณสุขสนับสนุนการจัดสรรงบประมาณภายในประเทศ และเตรียมเปิดตัวแนวทางการให้ทุนรูปแบบใหม่ในช่วงปีงบประมาณถัดไป โดยทั้งหมดนี้เป็นส่วนหนึ่งของการเตรียมจัดประชุม Global Summit ภายใต้ชื่อ “Health & Prosperity Through Immunisation” ซึ่งจะจัดขึ้นในวันที่ 25 มิถุนายน 2025 โดยมีเป้าหมายระดมทุน 9 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ เพื่อช่วยชีวิตเด็กกว่า 8 ล้านคน ระหว่างปี 2026-2030

 

ที่มา ฐานเศรษฐกิจ

วันที่ 19 พฤษภาคม 2568